Tổng kết 10 năm thi hành Luật Sở hữu trí tuệ

Ngày 23/5, tại TPHCM Cục Sở hữu trí tuệ đã tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm thi hành Luật SHTT. Tham dự hội thảo có Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Việt Thanh, ông Đinh Hữu Phí, Cục trưởng Cục SHTT và gần 200 các đại biểu đến từ các Sở KH&CN, cơ quan quản lý nhà nước, tòa án, doanh nghiệp, công ty luật, các nhà sáng chế,… khu vực phía Nam.

Thứ trưởng Trần Việt Thanh đánh giá, Luật SHTT và các văn bản hướng dẫn thi hành đã thực sự đi vào cuộc sống và phát huy tích cực trong việc thúc đẩy, hỗ trợ các hoạt động sáng tạo, khai thác, bảo vệ tài sản trí tuệ; khuyến khích cạnh tranh lành manh, thu hút đầu tư nước ngoài, chuyển giao công nghệ. Luật SHTT thực sự là công cụ pháp lý quan trọng của nước ta trong việc bảo đảm lợi ích quốc gia trước sức ép của các cường quốc trong quá trình nhập. Các quy định của Luật SHTT đã bảo đảm nguyên tắc cân bằng lợi ích giữa chủ sở hữu với xã hội để tạo động lực thúc đẩy phát triển hoạt động nghiên cứu sáng tạo, sản xuất, kinh doanh. Việc tổng kết, đánh giá lại những bất cập, hạn chế sau 10 năm thi hành Luật SHTT là cơ sở để xây dựng chiến lược phát triển SHTT và sửa đổi Luật SHTT cho phù hợp với thực tiễn trong nước và quốc tế.

Ông Lê Ngọc Lâm - Phó Cục trưởng Cục SHTT cho biết, 10 năm thực hiện Luật SHTT đã đạt nhiều kết qu. Đó là sau khi Luật SHTT được ban hành 2005, Chính phủ đã ban hành 16 Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật SHTT. Bộ KH&CN cùng một số bộ khác chủ trì xây dựng 19 thông tư và thông tư liên tịch hướng dẫn thi hành Luật SHTT.

Công tác phổ biến, tuyên truyền Luật SHTT đã tổ chức được 166 cuộc hội thảo, tọa đàm, 408 lớp tập huấn về SHTT với 50.272 lượt người tham gia. Trong hoạt động đăng ký xác lập quyền SHTT, Cục SHTT đã tiếp nhận 403.914 đơn đối với các đối tượng quyền SHCN, cấp 231.765 văn bằng bảo hộ. 10 năm qua, Cục SHTT cũng đã tiếp nhận 11.349 đơn khiếu nại liên quan đến hoạt động xác lập quyền và đã tiến hành xử lý 6.475 đơn. Hoạt động thực thi, bảo vệ quyền SHTT đã có nhiều nỗ lực trong việc xử lý các hành vi xâm phạm quyền SHCN. 10 năm qua, thanh tra Bộ KH&CN đã tiến hành 386 vụ thanh tra trong lĩnh vực SHCN, xử phạt hành chính đối với 269 vụ, với mức phạt tiền gần 8 tỷ dồng.

Mặc dù đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, nhưng vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế trong thi hành Luật SHTT. Đó là hạn chế trong quy định về xác lập quyền sở hữu công nghiệp, văn bằng bảo hộ, thực thi quyền SHTT, dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp. Đặc biệt, trong công tác tổ chức thi hành Luật, hệ thống văn bản pháp luật về SHTT tương đối cồng kềnh, phức tạp.

Tình trạng để đơn tồn đọng trong nhiều năm qua chưa được giải quyết triệt để và chưa có giải pháp đột phá để cải thiện mạnh mẽ tình trạng này. Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin trong xử lý đơn đăng ký xác lập quyền còn yếu và thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu. Bên cạnh đó, hoạt động khai thác, thương mại hóa tài sản trí tuệ, đặc biệt là xác định giá trị tài sản trí tuệ gây khó khăn, lúng túng cho các đơn vị nhà nước, cơ quan thực thi quyền SHTT, chủ thể quyền. Hoạt động thực thi quyền SHTT là vấn đề cốt lõi cũng chưa được hiệu quả. Việt Nam vẫn sử dụng biện pháp hành chính là chủ yếu, mức phạt chưa đủ mạnh, năng lực của cơ quan thực thi quyền SHTT còn hạn chế. Việc phân định ranh giới giữa áp dụng biện pháp hành chính và hình sự chưa được xác định rõ ràng, dẫn đến tình trạng có những vụ xâm phạm nghiêm trọng, giá trị đến 500 triệu đồng nhưng vẫn xử phạt hành chính. Trong khi đó, với biện pháp hình sự, giá trị hàng hóa vi phạm 50 triệu đồng cũng có thể bị xử lý hình sự. Vì vậy, khi xảy ra tranh chấp, xâm phạm quyền, các chủ thể thường chọn biện pháp hành chính, ngại khởi kiện ra tòa do thủ tục phức tạp, kéo dài, tốn kém… 10 năm qua, chỉ có khoảng 40 vụ xử lý dân sự và 5 vụ án hình sự được đưa ra tòa xét xử. Trong đó 4 vụ phạt tiền, chỉ 1 vụ phạt tù nhưng với mức án thấp. Ở địa phương, việc tổ chức, quản lý hoạt động giám định về SHTT 10 năm qua không được thực hiện, bộ máy quản lý về sở hữu công nghiệp không ổn định, quản lý nhà nước về SHTT vẫn mạnh ai nấy làm.

Trước những khó khăn, bất cập trong việc thực thi Luật Sở hữu trí tuệ, ông Lâm đề xuất một số giải pháp như triển khai việc xây dựng chiến lược SHTT quốc gia; tiếp tục hoàn thiện các chính sách, pháp luật về SHTT để đảm bảo tính thông nhất, đồng bộ của hệ thống; Khắc phục các khiế, khuyết, bất cập trong công tác xây dựng và triển khai thi hành chính sách, pháp luật về SHTT. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức, pháp luật về SHTT nói chung và Luật SHTT nói riêng cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng. Đặc biệt, cần chú trọng công tác đào tạo kiến thức chuyên môn về bảo hộ, thực thi quyền SHTT cho cán bộ thực thi quyền, doanh nghiệp; chú trọng cải thiện khả năng tự quyết của các cơ quan thực thi hành chính, giảm thiểu sự lệ thuộc vào ý kiến chuyên môn về xâm phạm quyền SHTT từ cơ quan quản lý chuyên môn thông qua đào tạo. Đây là giải pháp đặc biệt quan trọng, mang tính chất quyết định để nâng cao hiệu quả thực thi quyền SHTT.

Tại Hội nghị, nhiều ý kiến cho rằng, việc xử lý xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp bằng biện pháp hành chính còn nhiều bất cập nên cần hạn chế, chuyển dần sang biện pháp dân sự. Tuy nhiên, để làm được điều này, cần sửa Luật SHTT và các văn bản pháp lý liên quan, đảm bảo sự thống nhất và hiệu quả trong hoạt động thực thi và giải quyết tranh chấp quyền SHTT. Đồng thời, cần tăng cường phối hợp giữa các cơ quan thực thi với tòa án và Cục SHTT, tăng cường trao đổi chuyên môn giữa các cơ quan thực thi… Ngoài ra, các cơ quan chức năng quyết liệt, nhanh chóng xử lý các vụ việc xâm phạm quyền SHTT để bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp, tránh tình trạng các đơn vị xâm phạm lợi dụng kẽ hở của pháp luật, cố tình dây dưa kéo dài vụ việc nhằm thu lợi nhuận. Bên cạnh đó, Cục SHTT cần hướng dẫn, tư vấn cho doanh nghiệp phòng ngừa các hành vi xâm phạm quyền SHTT;…

Nguồn: Cục Công tác phía Nam.